maandag 26 mei 2008

Games of leren (2)

In mijn vorige bericht probeerde ik mijn persoonlijke beeld te geven van het belang van kennis. Frank Biesta (blijkt ook een eigen weblog te hebben) reageert op een onderdeel daarvan:

De koppeling tussen (ik parafraseer) "we leren geen formules meer" en "we kijken massaal naar de gouden kooi" (troep-tv van de allerergste soort) zie ik niet direct.

Terecht. Ik had het meer bedoeld als een opsomming van een aantal waarnemingen maar schreef het op alsof het een uit het ander voortkwam.

Frank schrijft ook nog:

Gemakzucht als maatschappelijk aspect van deze tijd? Zeker. Aan de andere kant: iedere technologische verandering in het verleden heeft een plaats kunnen vinden tussen de al bestaande technologie. Voor het onderwijs betekent dat, denk ik, dat we voortdurend op de hoogte moeten blijven van veranderingen en dat we daarop moeten inspelen waar dat relevant en nuttig is. Blind achter alles aanrennen heeft uiteraard geen zin. Net zo blind alles negeren werkt ook niet. De mix vaardigheden-kennis is voorturend aan verandering onderhevig. Met de mogelijkheden die we nu tot onze beschikking hebben om feitenkennis op internet te vinden, zullen we ons in het onderwijs moeten herbezinnen op welke kennis we "in de hoofden" willen hebben. Het aanleren van de vaardigheden om de kennis op internet te ontsluiten en om die kennis op waarde te schatten wordt, mijns inziens, steeds belangrijker, zeker gezien de eerder gesignaleerde gemakzucht.

Op zich mee eens, maar ik wil daar op mijn beurt dan nog iets op aanvullen, te beginnen met een voorbeeld. Kort geleden had ik een discussie met een docent theatermaker die een student de opdracht had gegeven een interpretatie te maken van een stuk van Shakespeare. De student leverde een verslag in over een film van het desbetreffende stuk. De student was van mening dat hij het prima gedaan had, de film was immers heel wat beter te volgen dan het Shakespeare-stuk. Maar kreeg wel een onvoldoende.
In het voorbeeld is geen sprake van een miscommunicatie over een opdracht. Het gaat om de opvatting van de docent dat de student om een goede theatermaker te kunnen worden, moet beschikken over een gedegen kennis van het werk van Shakespeare en bovendien in staat moet zijn daar een analyse van te maken. En dat red je niet door te kijken naar een interpretatie van een ander.

Het past bij het tijdsbeeld (en niet zozeer bij de beschikbaarheid van informatie) dat leerlingen vragen 'Waarom moeten we dat leren?' Vroeger was dat naar mijn gevoel veel minder aan de orde (al probeeren wij het ook wel eens). Als een docent iets vertelde of huiswerk opgaf moest dat gebeuren, punt uit. Nu word je als docent voortdurend gedwongen om verantwoording af te leggen over het nut van bepaalde lesstof. Als je daar aan zou toegeven, zou bij wijze van spreken alleen datgene overblijven, dat een direct aantoonbaar nut heeft voor het stuk toekomst van de leerling dat te overzien is, nog te voorspellen is ('Ik wil timmerman worden, waarom moet ik dan...?')
Een herbezinning op basis van de beschikbaarheid van informatie en informatietechnologie, prima, en nodig. Maar wel tot op zekere hoogte!

2 opmerkingen:

  1. "Vroeger was dat naar mijn gevoel veel minder aan de orde..."
    Jef, nee hè, ik weet niet wat ik lees!
    De verhalen waar mijn zoon van 19 mee thuiskomt zijn voor mij zo herkenbaar en dan voel ik mezelf weer helemaal in de schoolbank zitten. Ik deed "vroeger" niks anders dan onderhandelen en debatteren met mń leraren. Bij een spreekbeurt Nederlands imiteerde ik vrijwel letterlijk een conference van Toon Hermans (en kwam daarmee weg). Misschien was jij een brave leerling, maar ik ken genoeg andere voorbeelden. Daarvoor hoef ik alleen maar in het rapport van de HBS te kijken die ik koester en pas aan m'n zoon heb laten zien toen hij bleef zitten... om hem te troosten! Ik ben in de tweede en de derde blijven zitten en van 4 naar 5 voorwaardelijk overgegaan (moest wel, want de mammoet kwam achter me aan). Tenslotte geslaagd met gemiddeld een zes. Wat was ik daar trots op!
    Kortom: de jeugd van tegenwoordig deugt al eeuwen niet... (of was ik ook toen al mijn tijd ver vooruit?
    Tenslotte wat betreft je opmerking over de gouden kooi: Mijn zoon kijkt NOOIT tv. Wat hij wil zien bekijkt hij via Youtube.
    Als ik kijk naar wat de gemiddelde HAVO/VWO leerling nu moet weten (ik heb een aantal examenopgaven bekeken) dan heb ik alleen maar bewondering voor de kennis die ze kennelijk vergaard (behoren te) hebben!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Jef van den Hurk27 mei 2008 om 23:16

    Willem, natuurlijk klopt het wat je zegt. Ook ik heb zitten onderhandelen en was ik blij met mijn zesjes en zeventjes. Maar 'vroeger' is een ruim begrip en gaat verder dan toen wij in de schoolbanken zaten. Mijn ouders waren in elk bijzonder onder de indruk van wat er op school gezegd werd.
    Maar nog los van het feit, dat er valt te discussiëren over de 'eeuwige jeugd van tegenwoordig' en de altijd bestaande generatiekloof, je gaat voorbij aan de essentie van de discussie! Los van wat er nu op eindexamens wordt gevraagd en er sprake is van een stijgend IQ: In het onderwijs is er op een aantal plaatsen sprake van kennis-erosie en ik vraag me af in hoeverre dat (voor een deel) te verklaren is door maatschappelijke trends als individualisering, intensivering, informalisering. Want als daar (een deel van) de oorzaak ligt zullen we daar ook (een deel van) de oplossingen moeten zoeken.
    Dit alles hoort bij mijn pleidooi voor onderwijsvernieuwingen waar voldoende aandacht is voor de kenniscomponent, voor een goede balans tussen praktijkgericht en theoretisch onderwijs!

    BeantwoordenVerwijderen

Reacties zijn welkom